W ciągu dnia organizm dostaje ze środowiska zewnętrznego wiele milionów wrażeń zmysłowych. Ciemność większości ludziom kojarzy się z instynktownym uczuciem strachu. Już w czasach pierwotnych gatunek Homo sapiens nie wychodził po zmroku ze swoich jaskiń, a dopiero odkrycie ognia stało się przełomem w naszych dziejach. Czy zastanawialiście się co by było gdyby nagle zabrakło światła słonecznego?
Jak mózg człowieka przystosowuje się do braku światła?
Do kory wzrokowej nie dochodzą wrażenia wizualne, więc wzmacniają się inne zmysły, np. węch, słuch czy dotyk. Jest to efekt krótkotrwały, bo gdy bodziec świetlny powróci, to znowu następuje przewaga przetwarzania wrażeń wizualnych. Jeśli chodzi o przystosowywanie się wzroku do widzenia w nocy, to zajmuje to maksymalnie 40 minut. Na ten proces ma wpływ barwnik wzrokowy – rodopsyna, która jest syntetyzowana w siatkówce, a dokładniej w pręcikach.
Czy ciemność może wywołać depresję?
Niestety tak. Badania wykazały, że podczas skrajnego niedoboru światła słonecznego zmniejsza się produkcja serotoniny (tzw. „hormonu szczęścia”), co objawia się ogólnym spadkiem nastroju i może doprowadzić w ostateczności do depresji.
Czy to prawda, że brak snu wpływa na organizm tak jak upojenie alkoholowe?
Przeprowadzono symulacje, w których wykazano, że już nawet po 17-godzinnnej fazie czuwania obniża się ogólna zdolność organizmu do szybkiego reagowania w nagłej sytuacji. Można ją porównać do reakcji osoby, która ma pół promila alkoholu we krwi.
Ciekawy eksperyment
Pewien geolog Michel Siffre zaczął badać wpływ izolacji na rytmy biologiczne organizmu człowieka. W związku z tym spędził sześć miesięcy, używając tylko sztucznego światła. Okazało się, że jego rytm został zaburzony i przestawił się na 36 godzin czuwania i 12 godzin snu. Stwierdził, że czas mijał mu szybciej, będąc w odosobnieniu.
Wynalezienie elektryczności pozwoliło na rozprzestrzenienie sztucznego światła na ogromną skalę, co pozwoliło na zwiększenie aktywności ludzi w nocy. Nie jest to do końca naturalne, ponieważ nasz mózg zostaje „oszukiwany”, a co w konsekwencji prowadzi do zmian rytmu biologicznego. Ciemność już nie jest sygnałem do wypoczynku. Można śmiało napisać, że ludzkość ewoluuje w kierunku bycia organizmem nocnym.